“Đi Tìm Mùa Thu Arizona” là tựa đề của một bài viết cũ đã đăng trên nguyệt san Bút Tre tháng 11 năm 2008. Từ đó mỗi độ vào Thu, tôi đều gợi ý Bút Tre nên làm một cuộc du ngoạn chung đi tìm mùa Thu Arizona; nhưng rồi từng mùa Thu qua đi như chiếc lá chết vàng khô trong bài thơ Chanson d’Autome của thi sĩ Paul Verlaine (1844-1896) mà Phạm Duy (1921-2013) đã cảm hứng soạn thành nhạc khúc “Thu Ca Điệu Ru Đơn” buồn ray rứt qua tiếng hát Thái-Thanh luôn ám ảnh tâm hồn tôi:
Ta đi rồi ta đi theo ngọn gió
Ta đi theo ngọn gió xấu
Cuốn ta đi trôi dạt đây đó
Như chiếc lá mùa Thu, lá chết vàng khô
Mùa Thu nức nở
Tiếng thở dài
Tiếng vĩ cầm buồn ơi, mùa Thu ơi…
Mùa Thu năm nay, tôi gửi hai tấm hình lá vàng; cô chủ bút nguyệt san Bút Tre coi chắc động tâm sự buồn nên rủ một phái đoàn 35 người lớn bé theo tôi đi tìm mùa Thu Arizona. Nhưng mùa Thu Arizona ở đâu? Theo tôi, tất cả mọi cảnh đẹp Arizona đều tập trung ở miền bắc; vậy hẹn nhau đúng 7 giờ 30 sáng Chúa Nhật 25 tháng 10 tại Lee’s Sandwiches cùng đi Flagstaff nhé?
Không ăn đậu, không phải Mễ
Không đi trễ, không phải Việt Nam
Vị Trạng Tếu nào đặt ra thành ngữ nầy thật thông minh; biết người biết ta, chứ không phải châm biếm đâu nghen! Vì vậy, không có gì phải tức giận khi hẹn nhau 7 giờ 30 mà đến 9 giờ 30 mới khởi hành!
Tôi làm tài xế hạng ba, kiêm hướng dẫn viên mà xe của nhóm 6 người chúng tôi chạy đến xa lộ 17 lại đứng hạng chót; chưa kể phải ngừng xe đổi tài xế ba lần! Lần đầu tài xế hạng nhất lái vừa chậm vừa dậm thắng liên tục làm 4 tài xế hạng hai ngồi băng sau phản đối:
– Ngừng cho ngộ lái một chút?
– Nhức đầu quá!
– Tôi có chai dầu xanh con ó đây…
Nghe “dầu xanh con ó”, tôi hết hồn! Mấy lần về Việt Nam và Lào đi xe đò chật ém và bít bùng mà trong xe có người vừa mở chai dầu xanh con ó ra là tôi đã muốn ói! Xe ngừng lại Sunset Point Rest Area nghỉ và đổi tài xế:
– Các bà lái đi?
– Lái rồi!
Thế là tôi được đôn lên làm tài xế chính, tập trung đôi mắt coi chừng cảnh sát và mở hết tốc lực rượt theo các xe kia; tai tôi chỉ còn nghe lõm bõm tiếng cười rúc rích của các nữ quái kiệt phía sau:
– Đố các bạn nhà nào lạnh nhất?
– Nhà xác?
– Trật! Nhà băng.
– Đố các bạn tiền nào thơm nhất?
– Tiền của thiên hạ?
– Trật lất! Tiền hoa hồng….
Gần đến Flagstaff, khí hậu mát mẻ của cao nguyên cao trên 7 ngàn bộ (2134 mét) len vào xe làm tinh thần các tài xế đều sảng khoái. Hai cánh rừng thông Ponderosa bên đường trùng điệp và xanh ngát từ từ mở ra trước mắt đỉnh Gió Hú Humphreys vươn lên trong rặng San Francisco cao 12,633 bộ (3,851 mét) quấn vành khăn tuyết đẹp mê hồn làm tôi bồi hồi nhớ lại năm nào cùng với các bạn Việt Nam đánh tennis đã từng leo chinh phục đỉnh núi cao nhất tiểu bang Arizona.
Sunset Crater Volcano National Monument cách Flagstaff 15 dặm, nằm trong rừng thông bên phía đông đường 89 ngó qua đỉnh Humphreys trên rặng San Francisco. Cánh đồng cỏ trước cổng lâu đài quốc gia đã vàng úa. Mùa Thu đã đổi mầu vàng rực rỡ trên rừng cây Dương Lá Rung (Aspen) bên kia rặng San Francisco. Đi tìm mùa Thu mà lại dẫn vào núi lửa nghe như trật đường rầy, phải không các bạn? Hãy đợi đấy! Lệ phí vào lâu đài quốc gia 20 đô la mỗi xe. Trong phái đoàn Bút Tre có nhiều vị đã cầm sẵn thẻ trưởng lão (Senior Pass vào National Parks và National Monuments suốt đời cho người trên 62 tuổi chỉ tốn 10 đô la). Mỗi thẻ trưởng lão có thể dẫn theo 3 người lớn miễn phí. Flagstaff có 3 National Monuments là Sunset Crater Volcano, Wupatky, và Walnut Canyon. Vì thời gian eo hẹp, phái đoàn Bút Tre chỉ làm cuộc du ngoạn đi tìm mùa Thu trong Sunset Crater Volcano và Walnut Canyon.
Sunset Crater Volcano phun lửa lần chót vào khoảng năm 1064 là ngọn núi lưa trẻ nhất trong lâm viên quốc gia Coconino trải dài từ vùng đá đỏ Sedona sang rừng thông Ponderosa trùng điệp Flagstaff đến tận Mogollon Rim Payson tạo thành vùng giải trí thiên nhiên độc đáo cho các bộ môn cắm trại, hiking, đạp xe, trượt tuyết, săn bắn, bơi thuyền, câu cá… chỉ cách Phoenix 2 giờ xe mà một vị cộng tác viên của Bút Tre đã từng khoe:
Sáng lên Flagstaff trượt tuyết
Chiều về Phoenix đánh golf
Nhóm trẻ lái xe nhanh đến trước đang đợi trong khách sảnh của lâu đài quốc gia. Tôi chỉ việc hướng dẫn đến Lava Flow Trail là địa điểm du ngoạn đẹp nhất trong Sunset Crater Volcano mà người ngồi xe lăn cũng có thể tự lái xe tham dự thưởng thức các kiệt tác của tạo hoá. Lava Flow Trail dài khoảng 1 dặm. Phái đoàn dạo quanh co theo dòng suối khô nham thạch đã gần một ngàn năm vẫn cứng rắn và sắc bén; nhưng trong sự chết ấy cây cỏ và hoa dại đã nẩy mầm sống mãnh liệt; đặc biệt thông Ponderosa là loài thực vật được tro núi lửa nuôi sống tươi tốt quanh năm. Câu hỏi được đặt ra là:
– Nếu ngay lúc nầy núi lửa lại hoạt động thì điều gì sẽ xảy ra?
Các chị rất thông minh, trả lời ngay:
– Sẽ có một bữa barbecue!
Mùi nhựa thông thơm trong nắng ấm bỗng thoảng mùi thịt nướng đâu đây? Chúng tôi đứng ngay dưới chân núi Sunset Crater ngó lên trải núi nhỏ trải kín tro đen che không thấy miệng núi lửa cách mặt đất 1079 bộ (329 mét). Năm 1928 hãng phim Famous Players-Lasky dự định đặt thuốc nổ phá triền núi Sunset Crater Volcano để tạo cảnh tuyết lở cho phim Avalanche phỏng theo tiểu thuyết Avalanche của Zane Grey khiến công chúng nổi giận. Tổng Thống Herbert Hoover đã ký sắc lệnh biến Sunset Crater Volcano thành lâu đài quốc gia (National Monument) vào năm 1930. Và kể từ năm 1970 leo lên miệng núi lửa Sunset Crater Volcano đã bị cấm để bảo vệ ngọn núi lửa không bị loài người vô tình dẫm nát.
Cách đây hai tuần, tôi đã đưa nàng và hai đứa cháu từ Tân Thế Giới đến thăm bác đi tìm mùa Thu Arizona; nhưng mùa thu đổi mầu cây lá cũng như tánh tình người đàn bà không thể nào tiên đoán được. Nằm nhà coi hình bạn bè gửi khoe lá vàng, trưởng ban ẩm thực nóng lòng sợ đến ngày đi không còn gì để chụp ảnh mùa Thu khiến tôi phải trấn an “Cô đừng lo; chỉ cần còn một cây phong (Maple) hay một cây Dương Lá Rung (Aspen) cũng đủ làm nên mùa Thu!” Đi gần cuối Lava Flow Trail rồi mà chỉ thấy tro bụi và đất đá đen thui, cả nhóm thoát lên đường dây thòng lọng FR545 bị tôi gọi ngược lại “Mau đến đây xem mùa Thu!” Bên hang đá nham đen đúa một cây Dương Lá Rung trắng trẻo như cánh tay của nàng thiếu nữ giơ lên trời trang điểm từng miếng vàng lá rung trong gió.Tất cả lớn bé trong đoàn hào hứng thi đua chụp hình mùa Thu với cây Dương Lá Rung làm tôi lo sợ thầm chỉ cần va chạm nhẹ một chiếc lá vàng rơi cũng đủ làm mùa Thu Arizona hao đi ít nhiều vẻ đẹp!
Bút Tre khoản đãi toàn bộ phái đoàn bữa ăn trưa bánh mì thịt nguội ngay tại bãi đậu xe Lava FlowTrail cho đến 1 giờ 30, phái đoàn lại khăn gói lên đường tiếp tục đi tìm mùa Thu trong Walnut Canyon National Monument cách Flagstaff độ 10 dặm về phía đông theo xa lộ 40, rẽ ra exit 204 chạy tiếp đến cuối đường phía nam.
Phòng khách của lâu đài quốc gia Walnut Canyon rất độc đáo xây ngay trên bờ khe núi sâu 600 bộ (183 mét). Từ sân sau phòng khách nhìn xuống đáy khe bắt chóng mặt. Tôi chỉ tấm bảng vẽ đường ngoằn ngoèo sâu 185 bộ (56 mét) với 240 bậc thang đi xuống chung cư của dân da đỏ Sinagua rồi leo trở lên dài tổng cộng 1 dặm để mọi người tự quyết định thử công lực. Bọn trẻ thì khỏi nói, phóng xuống ngay. Bốn nữ quái kiệt lái chung xe với tôi trang bị gậy gộc cũng không chịu kém. Coi lại toàn bộ hình chụp đi thăm ngôi làng đá của người da đỏ trong Walnut Canyon chỉ thấy vắng mặt Uncle Ếch (Ed); một tỉ lệ thành công quá cao trong chuyến đi tìm mùa Thu ở Walnut Canyon. Đây là tòa lâu đài quốc gia nhỏ bé nhưng quyến rũ nhất mà mọi mùa Thu trước tôi đều đưa nàng đến thăm; nhưng mấy năm gần đây, chúng tôi tạm xa cảnh đẹp quanh nhà đi theo con gái coi cảnh đẹp khắp nơi trên thế giới. Lần nầy trở lại Walnut Canyon như gặp lại người yêu cũ trông đẹp não nùng hơn trước. Từ trên nhìn xuống ngôi làng giống như Thạch Đảo nổi bồng bềnh giữa rừng cây Walnut đang chuyển mầu. Người da đỏ sinh sống quanh vùng núi lửa San Francisco tình cờ rượt theo thú vật đã khám phá ra Thạch Đảo bí mật chỉ cần sửa sang lại chút đỉnh biến thành chung cư. Toàn bộ Walnut Canyon có hơn 80 thạch gia kiến tạo lơ lửng hai bên vách khe đá. Riêng tại Thạch Đảo có 25 căn hộ chung vách. Mỗi căn hộ chỉ có một phòng vừa là bếp nấu ăn vừa là chỗ ngủ trống ộc trống ạc làm tôi liên tưởng tới câu hát:
Ước gì nhà mình chung vách
Hai đứa mình thức trắng đêm nay…
Chợt có tiếng nữ nhân cảm khái:
– Tội nghiệp họ phải nằm đất!
Tôi nghĩ lúc Tiểu Long Nữ chia tay Dương Quá nhảy xuống vực sâu tự vẫn, rồi 16 năm sau hai người tình cờ lại gặp nhau dưới đáy Tuyệt Tình Cốc trong truyện Thần Điêu Đại Hiệp của Kim Dung tựa hồ như chỗ chúng tôi đang đứng, nên nổi nóng:
– Họ sống cuộc đời thơ mộng và thú vị; chẳng có gì tội nghiệp cả!
Người da đỏ không mang gì đến; lúc đi cũng chẳng lấy gì đem theo. Các căn hộ ở Thạch Đảo đổi chủ trong khoảng 150 năm từ năm 1100 đến năm 1250 thì họ bỏ đi biệt tích! Bộ lạc Hopi ngày nay tự nhận là hậu duệ của người Sinagua ngày ấy; nhưng từ đó đến nay kiểu nhà thơ mộng xây không cần cửa như trong Thạch Đảo không còn nữa!
Thoát ra khỏi Walnut Canyon tựa hồ các nữ quái đi chung xe với tôi đã dốc hết toàn bộ công lực, lảo đảo như lá mùa Thu sắp rụng nên không còn hào hứng đi tìm mùa Thu nơi đâu nữa! Chia tay nhau; tôi đổi xe đưa phái đoàn đi tiếp West Fork tìm mùa Thu Arizona.
West Fork nằm trong bìa rừng bên đường 89, cách Sedona khoảng 10 dặm. West Fork là địa điểm ngắm lá mùa Thu đẹp nhất trong vùng đá đỏ Sedona. Bài “Mùa Thu West Fork và Grand Canyon” với nhiều hình ảnh mùa Thu đổi mầu rất đẹp đã đăng trên nguyệt san Bút Tre tháng 11 năm 2011. Nhưng mùa Thu năm nay, vì thời tiết đẹp nên gần cuối tháng 10 mà West Fork và hàng cây hai bên đường 89 từ West Fork đến Sedona vẫn còn xanh lá. Chúng tôi chỉ ghé West Fork chụp vài tấm hình, rồi vội vã trở về thưởng thức nồi phở thơm ngon béo bổ của phu nhân Uncle Ếch.
Không biết các bạn tham dự “Đi tìm mùa Thu Arizona 2015” đã tìm được mùa Thu Arizona chưa? Hy vọng từ đây mỗi năm chúng ta đều có một ngày đi tìm mùa Thu Arizona.